Kısırlık; tıp literatüründe infertilite olarak tanımlanmaktadır ve çeşitli faktörler nedeni ile yaşanabilmektedir. Bebek sahibi olmayan çiftlerde öncelikle bu nedenler araştırılmakta ve kısırlık nedenlerini ortadan kaldırmaya yönelik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Son yıllarda kısırlık tedavisinde aşılama yöntemi sık başvurulan bir tedavidir. 

Yapılan araştırmalar sonucunda son yıllarda evlilik yaşının yükselmesi, tütün ve alkol tüketiminin artması ve çiftlerin geç dönemde bebek sahibi olmak istemeleri nedeni ile kısırlık oranın arttığı sonucunda varılmıştır. Bununla birlikte erkekte sperm üretimi son 50 yılda önemli derecede düşmüştür. Hormonal dengesizlikler ve sağlıksız yaşam tarzı gibi faktörler sonucunda bebek sahibi olamayan çiftlerde aşılama yöntemi uygulanmakta ve gün geçtikçe bu yöntemin başarı oranı yükselmektedir. 

Aşılama Yöntemi Nedir?

Aşılama yöntemi kadında yumurta gelişiminin ilaç ya da iğne yolu ile sağlanması sonucunda yumurtanın çatlama zamanında erkekten alınan sprem hücresinin iyileştirilerek rahim içerisinde verilmesi işlemidir. Bu süreç sonrasında spermin ve yumurta hücrelerinin kadın vücudunda döllenmesi beklenmektedir. Aşılama bilinenin aksine doğal bir yöntemdir ve bu yöntem; laboratuvar ortamında uygun koşulların hazırlanması ile gerçekleştirilmektedir. 

Aşılama yönteminin aşamaları aşağıdaki şekilde sıralanabilmektedir;

• Kadın ve erkekte kısırlığa neden olan faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin ortadan kaldırılması amacı ile tedavi yöntemlerinin uygulanması
• Kadında yumurta gelişiminin sağlanması amacı ile hap, ilaç ya da iğneler ile yumurtalıkların uyarılması
• Yumurta keselerinin 17 ila 20 mm boyutuna getirilmesi
• Yumurtaların çatlama zamanının belirlenmesi 
• Erkekten sperm hücrelerinin alınarak laboratuvar ortamında yıkanması ve döllenmeye hazırlanması
• Doğru zamanda sperm hücrelerinin kadın rahmine verilmesi işlemleridir. 

Sperm hücrelerinin laboratuvar ortamında hazırlanması yaklaşık 2 saat sürmektedir. Hazırlanan sperm hücreleri özel bir kateter yardımı ile acı hissi yaşanmadan rahim içerisine gönderilmektedir. Sperm hücreleri yumurtalıklarda gelişen ve oradan tüplere atılan yumurta hücreleri ile birleşerek döllenmektedir. Döllenmenin başarılı bir şekilde gerçekleşmesi sonucunda embriyo oluşmakta ve gebelik teşhis edilebilmektedir. 

Aşılama yönteminde başarıya ulaşılabilmesi için kadında en az bir fallop tüpünün açık olması gerekmektedir. Bu durumun değerlendirilmesi amacı ile HSG olarak da tanımlanan rahim filmi incelemesine ihtiyaç duyulabilmektedir. 

Aşılama Tedavisi Kaç Gün Sürmektedir?

Aşılama tedavisine hazırlık aşamasında daha önce de belirtildiği gibi kadının yumurtalıklarının gelişmesi amacı ile ilaç ya da iğne kullanması gerekmektedir. Bu süreç yaklaşık 15 gün sürmektedir. Aynı zamanda ultrasonografi yöntemi ile yumurta gelişimi değerlendirilerek çatlama zamanı belirlenmektedir. 

Aşılama Yöntemi Kimlere Yapılabilir? 

Aşılama yönteminin uygulanabileceği durumlar; 

• Sperm sayısının hafif oranda düşük olması
• Sperm hareketinin belirli oranda yetersiz olması
• Nedeni açıklanamayan kısırlık 
• Kadında endometriozis 
• Kadında yumurtlama problemlerinin yaşanmasıdır. 

Bu durumların değerlendirilmesi amacı ile 1 yıl süre ile korunmasız ilişki yaşayan ve gebelik oluşmayan çiftlerin ertelemeden doktora başvurmaları gerekmektedir. Öyle ki yaş ilerledikçe erkekte sperm kalitesi ve hareketliliği azalmakta kadında ise yumurtalık rezervi tükenmektedir. 

Aşılama Yönteminde Başarı Oranı

Aşılama yönteminde başarı oranı her çiftte çeşitli faktörler nedeni ile değişebilse de ortalama %10 ila %30 oranındadır. Bu süreçte başarı oranını etkileyen faktörler; yumurtalık rezervi, sperm sayısı ve aşılama yönteminin nitelikli ve doğru bir şekilde uygulanmasıdır. Aşılama tedavisi başarısız sonuç alındığı taktirde tekrarlanabilen bir yöntemdir ve bazı çiftlerde 4. kez uygulanması sonucunda gebelik elde edilebilmektedir. Aşılama tedavisinin tekrarlanması için uzun süre beklemek gerekmemekte ve ertesi ay tekrarlanabilmektedir. 

Aşılama tedavisinde de her gebelik planlaması sürecinde ya da kısırlık tedavisi süreçlerinde olduğu gibi çiftlerin yaşam tarzlarına, sağlıklı beslenmeye ve zararlı alışkanlıklardan uzaklaşmasına gerek duyulmaktadır.